Europees Parlement overweegt EU-brede ban op social media voor jongeren onder de 16

Europarlementariërs steunen een ingrijpend voorstel dat het gebruik van sociale media in de hele EU zou kunnen verbieden voor alle jongeren onder de 16 jaar. De aanleiding is het groeiende bewijs voor serieuze digitale schade bij jonge gebruikers. De niet-bindende resolutie, die woensdag met ruime meerderheid werd aangenomen, roept de Europese Commissie op om een uniforme minimumleeftijd in te stellen voor het gebruik van sociale media, videoplatforms en AI-companions in de hele EU.

Volgens het voorstel zouden kinderen onder de 12 helemaal geen toegang meer krijgen tot dergelijke platforms. Tieners van 13 tot 15 jaar zouden alleen toegang krijgen met toestemming van hun ouders. Europarlementariërs stellen dat het voorstel aansluit bij de groeiende publieke onrust. Uit onderzoeken blijkt dat meer dan 90% van de Europeanen vindt dat er dringend actie nodig is om minderjarigen online beter te beschermen.

Wetgevers benadrukten dat uit recent onderzoek blijkt dat één op de vier Europese tieners (13-17 jaar) problematisch smartphonegedrag vertoont – waaronder dwangmatig checken en moeite met loskomen. Ze wijzen op verslavende ontwerpfuncties en “manipulatieve strategieën” die ingebouwd zijn in populaire apps zoals TikTok, Instagram, Snapchat, YouTube, Discord en Roblox, die het concentratievermogen, mentaal welzijn en algemene gezondheid van kinderen aantasten.

Het voorstel komt op een moment dat meerdere landen al nationale stappen zetten. Denemarken werd recent het eerste EU-land met een verbod op sociale media voor kinderen onder de 15. In het VK gaat de Online Safety Act naar de volgende fase, waarbij leeftijdsverificatie verplicht wordt. Australië voert volgende maand een landelijk verbod in voor jongeren onder de 16. Voorstanders in het Europees Parlement stellen dat EU-brede regels de bestaande Digital Services Act kunnen aanvullen en een gelijk beschermingsniveau in heel Europa kunnen garanderen.

Tegelijk is er kritiek van voorstanders van vrije meningsuiting en jongerenorganisaties. Zij vragen zich af of een verbod überhaupt effectief kan zijn, gezien de simpele manieren waarop jongeren leeftijdscontroles omzeilen. Volgens critici zou de focus juist moeten liggen op het verplichten van techbedrijven om robuuste leeftijdsverificatie toe te passen in plaats van een verbod in te stellen.

Naast de leeftijdsgrenzen pleit het rapport van het Parlement ook voor bredere hervormingen gericht op Big Tech. Denk aan het standaard uitschakelen van verslavende functies zoals autoplay en eindeloos scrollen, het beperken van algoritmische targeting van minderjarigen, het verbieden van bepaalde vormen van influencer-marketing en loot boxes, en strengere regels rond deepfakes en seksueel manipulatieve AI-tools gericht op jongeren.

Volgens het Parlement moeten platforms die toekomstige regels aan hun laars lappen uiteindelijk de toegang tot de EU-markt worden ontzegd.

Nieuwe regelgeving volgt op wereldwijde discussie over social media en jongeren

Het voorstel komt op een moment van wereldwijde bezorgdheid over de schadelijke invloed van sociale media op jongeren. Onlangs uitgelekte interne documenten wijzen erop dat Meta – het moederbedrijf achter platforms zoals Instagram, Facebook en Threads – bewust de negatieve effecten van social media heeft genegeerd en verborgen, ondanks eigen onderzoek dat die effecten bevestigde.

Tegelijkertijd worden sociale media en gameplatforms steeds vaker genoemd als broedplaats voor misbruik van kinderen. Vooral Roblox ligt onder vuur omdat het bedrijf volgens critici te weinig doet om kinderen te beschermen tegen roofzuchtig gedrag op het platform.

Landen nemen inmiddels ook lokaal maatregelen. Zo oordeelde de rechtbank in Amsterdam onlangs dat Meta zijn algoritmes moet aanpassen zodat gebruikers meer controle krijgen over hoe content wordt weergegeven.